Sinds 2000 is er zoveel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar Hoogsensitiviteit dat het tijd was voor een goede definitie. Esther Bergsma heeft in onze beleving een complete definitie opgesteld, die wij ook hanteren.
Hoogsensitiviteit is een aangeboren temperament met een grote gevoeligheid voor (interne en externe) stimuli en het diepgaand verwerken van en sterk reageren op deze informatie
Esther Bergsma - 2017
Volgens onderzoek uit de jaren '90 van Elaine Aaron heeft 20 procent van de mensen een gevoeliger zenuwstelsel. Hoogsensitiviteit is een fysiek kenmerk van het zenuwstelsel. Elke van Hoof heeft in in 2015 door uitgebreid wetenschappelijk onderzoek (hersenscans) aangetoond, dat het belangrijkste kenmerk van hoogsensitiviteit een diepgaandere manier van informatieverwerking is. De informatie die je krijgt door zien, horen, voelen, proeven, ruiken, bewegen of denken wordt diepgaander met elkaar gecombineerd, verwerkt en verbonden.
Het gaat hierbij niet alleen om prikkels uit de omgeving (externe prikkels), maar ook om de interne prikkels, zoals gedachtes, emoties & fysieke innerlijke prikkels zoals bijvoorbeeld pijnklachten. Vaak zien wij dat de overprikkeling vooral door innerlijke prikkels wordt veroorzaakt doordat HSP bijvoorbeeld diepgaand nadenken. Als HSP goed in hun vel zitten, kunnen ze meer externe prikkels aan.
fMRI onderzoek van Bianca Acevedo heeft aangetoond dat HSP-ers sterker gericht zijn om de sociale omgeving en sneller sociale prikkels of emoties waarnemen en daar naar handelen. Ook heeft ze aangetoond dat het aantal spiegelneuronen groter is dan bij niet Hoogsensitieve personen. Dit verklaart de grote empathie die HSP-ers voor anderen hebben. Op het werk maakt dat HSP-ers zich relatiegericht opstellen: klantgericht & collegiaal. Ook zijn het goede peoplemanagers. Ze kunnen zich makkelijk verplaatsen in de ander. Een valkuil is het denken voor de ander of denken te weten wat de verwachtingen en bedoelingen van anderen zijn.
Michael Pluess heeft wetenschappelijk aangetoond dat een HSP in een positieve omgeving die rekening houdt met hun behoeftes exponentieel beter functioneren dan niet HSP. Voor een HSP is vaak de sfeer, leidinggevende & collegialiteit op het werk nog belangrijker dan de inhoud van de werkzaamheden. Maar ook zaken als voldoende afwisseling tussen rust & actie, voldoende uitdaging, flexibiliteit in type werkplekken spelen een grote rol bij het functioneren. Want als er een negatieve omgeving is, betekent dit direct een afname van prestaties.
De diepgaande informatieverwerking maakt dat HSP zeer sensitief zijn voor de omgeving, creatief en associatief zijn. Het verklaart de emotionele intensiteit, het vele denken, het empathisch vermogen en de hogere gevoeligheid voor overprikkeling/stress. HSP hebben een grotere herstelbehoefte om de dagelijkse hoeveelheid prikkels die op ze afkomen te verwerken. Het brein doet topsport!
HSP-ers hebben een grotere herstelbehoefte dan niet HSP doordat ze de informatie die beschikbaar is diepgaander verwerken, verbinden en in grotere kaders plaatsen. Dit vraagt veel energie. Het brein doet als het ware topsport. Na drukke dagen, situaties, projecten is rust nodig om alle informatie rustig te verwerken en te laten bezinken. Doen HSP dit niet, dan volgt onverbiddelijk de overprikkeling. HSP voelen zich dan moe, onrustig, gestresst en prikkelbaar naar hun omgeving (van empathie is dan geen sprake meer).
Ook kunnen ze onderprikkeld raken bij te weinig prikkels & ervaringen die voldoening, blijheid & zingeving geven. Denk bijvoorbeeld aan het gebrek aan uitdaging of afwisseling, te veel routine, te weinig vernieuwing & ontwikkeling. Vooral extraverte of hoogintelligente of prikkelzoekende HSP-ers (HSS) hebben hier last van.
Uit fMRI is gebleken dat HSP actievere hersengebieden hebben op het gebied van:
De meeste, 70% van de HSP behoren tot de rustzoekende, prikkelmijdende HSP. Dat betekent dat het pauze-controle systeem in het brein actiever is (Behaviour Inhibition System). Er wordt zorgvuldig informatie afgewogen alvorens te handelen. Alle bovenstaande kenmerken gelden voor deze HSP.
De overige 30% zijn prikkelzoekend, behoren tot de Hight Sensation Seekers (HSS). Zij vertonen ook alle bovenstaande kenmerken, maar genieten juist van meer prikkels. HSS betekent dat ook het activeringssysteem actiever is (Behaviour Approach System). Marvin Zuckerman deed onderzoek naar wat HSS is. Er zijn 4 kenmerken van het prikkelzoekend gedrag.Vooral kenmerk 2 en 4 zijn te zien bij de sensitieve HSS. HSS zijn regelmatig de vernieuwers bij werkgevers. Ook zijn het geboren ondernemers. Wel is er ruimte, waardering, vertrouwen & vrijheid nodig voor dit type HSP om goed te kunne functioneren.